Ero sivun ”Väli-Amerikka” versioiden välillä
[arvioimaton versio] | [arvioimaton versio] |
p Botti lisäsi: zh,jv,pl,eu,qu,gd,sm,es,ta,af,oc,ms,et,bn,br,sq,el,ia,ga,kw,sv,nl,ar,eo,is,yi,ru,ast,diq,sr,tr,ckb,mk,uk,be-x-old,sah,nn,frp,az,bm,fur,tl,da,an,zh-min-nan,vec,pam,wa,so,fr,be,he,ko,ace,yo,lv,id,de,ja,vi,simple,pap,sh,wo,hsb,hi,gn,ku,hy,t... |
p iws |
||
Rivi 23: | Rivi 23: | ||
[[Luokka:Väli-Amerikka|*]] |
[[Luokka:Väli-Amerikka|*]] |
||
[[ |
[[bs:Srednja Amerika]] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[ |
[[de:Mittelamerika]] |
||
⚫ | |||
[[ar:أمريكا الوسطى]] |
|||
[[ |
[[frr:Madel-Ameerikoo]] |
||
[[ |
[[fy:Midden-Amearika]] |
||
⚫ | |||
[[bat-smg:Cėntrėnė Amerėka]] |
|||
⚫ | |||
[[be:Цэнтральная Амерыка]] |
|||
⚫ | |||
[[be-x-old:Цэнтральная Амэрыка]] |
|||
⚫ | |||
[[bg:Централна Америка]] |
|||
[[ |
[[lmo:America central]] |
||
[[nds:Middelamerika]] |
|||
[[bn:মধ্য আমেরিকা]] |
|||
[[ |
[[nl:Midden-Amerika]] |
||
[[ |
[[pl:Ameryka Środkowa]] |
||
[[pt:América Central]] |
|||
[[ckb:ئەمریکای ناوەڕاست]] |
|||
[[ |
[[scn:Amèrica cintrali]] |
||
[[ |
[[sl:Srednja Amerika]] |
||
[[ |
[[sw:Amerika ya Kati]] |
||
⚫ | |||
[[de:Zentralamerika]] |
|||
⚫ | |||
[[diq:Amerika Miyanên]] |
|||
[[dsb:Srjejźna Amerika]] |
|||
[[el:Κεντρική Αμερική]] |
|||
⚫ | |||
[[eo:Centra Ameriko]] |
|||
⚫ | |||
[[et:Kesk-Ameerika]] |
|||
[[eu:Erdialdeko Amerika]] |
|||
[[fa:آمریکای مرکزی]] |
|||
[[fiu-vro:Kesk-Ameeriga]] |
|||
[[fo:Miðamerika]] |
|||
[[fr:Amérique centrale]] |
|||
[[frp:Amèrica centrâla]] |
|||
[[fur:Americhe centrâl]] |
|||
[[fy:Sintraal-Amearika]] |
|||
[[ga:Meiriceá Láir]] |
|||
[[gd:Aimearaga Mheadhanach]] |
|||
[[gn:Mbyteamérika]] |
|||
⚫ | |||
[[he:אמריקה המרכזית]] |
|||
[[hi:मध्य अमेरिका]] |
|||
[[hsb:Srjedźna Amerika]] |
|||
[[hy:Կենտրոնական Ամերիկա]] |
|||
[[ia:America central]] |
|||
[[id:Amerika Tengah]] |
|||
[[is:Mið-Ameríka]] |
|||
[[ja:中央アメリカ]] |
|||
[[jv:Amérika Tengah]] |
|||
[[ka:ცენტრალური ამერიკა]] |
|||
[[kn:ಮಧ್ಯ ಅಮೇರಿಕ]] |
|||
[[ko:중앙아메리카]] |
|||
[[ku:Amerîkaya Navîn]] |
|||
[[kw:Amerika Gres]] |
|||
[[la:America Centralis]] |
|||
[[li:Midde-Amerika]] |
|||
[[lt:Centrinė Amerika]] |
|||
[[lv:Centrālamerika]] |
|||
[[mk:Средна Америка]] |
|||
[[mr:मध्य अमेरिका]] |
|||
[[ms:Amerika Tengah]] |
|||
[[nl:Centraal-Amerika]] |
|||
[[nn:Mellom-Amerika]] |
|||
[[no:Mellom-Amerika]] |
|||
[[oc:America Centrala]] |
|||
[[os:Централон Америкæ]] |
|||
[[pam:Kalibudtang America]] |
|||
[[pap:Amerika Sentral]] |
|||
[[pl:Ameryka Centralna]] |
|||
[[qu:Chawpi Awya Yala]] |
|||
[[ro:America Centrală]] |
|||
[[ru:Центральная Америка]] |
|||
[[sah:Орто Америка]] |
|||
[[sh:Centralna Amerika]] |
|||
[[simple:Central America]] |
|||
[[sk:Stredná Amerika]] |
|||
[[sl:Medmorska Amerika]] |
|||
[[sm:Central Amelika]] |
|||
[[so:Bartamaha Ameerika]] |
|||
[[sq:Amerika Qendrore]] |
|||
[[sr:Средња Америка]] |
|||
[[sv:Centralamerika]] |
|||
[[ta:நடு அமெரிக்கா]] |
|||
[[th:อเมริกากลาง]] |
|||
⚫ | |||
[[tpi:Sentrel Amerika]] |
|||
[[tr:Orta Amerika]] |
|||
⚫ | |||
[[uk:Центральна Америка]] |
|||
[[ur:وسطی امریکہ]] |
|||
[[vec:Merica sentral]] |
|||
[[vi:Trung Mỹ]] |
|||
[[wa:Mîtrinne Amerike]] |
|||
[[war:Butnga nga Amerika]] |
|||
[[wo:Diggu Aamerig]] |
|||
[[yi:צענטראלע אמעריקע]] |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[zh-min-nan:Tiong Bí-chiu]] |
|||
[[zu:IMelika Wenkaba]] |
Versio 23. elokuuta 2012 kello 10.10
Väli-Amerikka on Yhdysvaltain eteläpuolinen osa Pohjois-Amerikkaa. Se käsittää Meksikon, Keski-Amerikan sekä Länsi-Intian saariston. Rajaus perustuu erityisesti Pohjois-Amerikan merkittävimpään kieli- ja kulttuurieroon: Väli-Amerikka kuuluu Latinalaiseen Amerikkaan, kun taas muu Pohjois-Amerikka muodostaa Anglo-Amerikan.
Valtiot
Väli-Amerikka jakautuu maantieteellisesti Meksikon ja Keski-Amerikan muodostamaan manneralueeseen sekä Länsi-Intian saaristoon. Keski-Amerikkaan kuuluvat Meksikon ja Kolumbian välissä olevat Amerikan mannermaan valtiot Belize, Costa Rica, El Salvador, Guatemala, Honduras, Nicaragua ja Panama. Länsi-Intian saaristoon kuuluvat kaikki Karibianmeren saarivaltiot ja joukko epäitsenäisiä saaria ja saariryhmiä. Saarivaltiot ovat Antigua ja Barbuda, Bahama, Barbados, Dominica, Dominikaaninen tasavalta, Grenada, Haiti, Jamaika, Kuuba, Saint Kitts ja Nevis, Saint Lucia, Saint Vincent ja Grenadiinit sekä Trinidad ja Tobago. Epäitsenäisiä saaristoalueita ovat Alankomaiden Antillit, Anguilla, Aruba, Brittiläiset Neitsytsaaret, Caymansaaret, Guadaloupe, Martinique, Montserrat, Navassa, Puerto Rico, Turks- ja Caicossaaret sekä Yhdysvaltain Neitsytsaaret.
Luonto ja ilmasto
Väli-Amerikan luonnolle tyypillisiä ovat terävät vuoret ja tulivuoret. Myös monet saarista ovat tuliperäisiä. Ilmasto vaihtelee maanpinnan korkeuden mukaan trooppisesta lähes lauhkeaan. Väli-Amerikkaa koettelevat usein hurrikaanit ja El Niño -ilmiö.
Väestö
Mantereella asuu yhteensä noin 130 miljoonaa asukasta ja saarilla lähes 37 miljoonaa (luvut vuodelta 1998). Mantereella elinajanodote miehillä on 68,8 vuotta ja naisilla 74,6 vuotta, saarilla miehillä 67 vuotta ja naisilla 71,4 vuotta. Väli-Amerikassa sijaitsee myös maailman yksi väkirikkaimmista kaupungeista, Ciudad de México.
Talous
Väli-Amerikan maiden talous rakentuu pitkälti maatalouden varaan, suurimpana asiakkaana on Yhdysvallat. Tärkeimpiä viljakasveja ovat maissi, vehnä, riisi. Plantaaseilla tuotetaan sokeriruokoa, kahvia, kaakaota ja banaaneja. Alueella on paljon naudanlihan tuotantoa ja lisäksi kalateollisuus on runsasta.
Mantereen maat | |
---|---|
Saarivaltiot | |
Itsehallintoalueet |
|