Gallia Narbonensis
Gallia Narbonensis Provincia Gallia Narbonensis |
|
---|---|
Rooman provinssi | |
![]() |
|
![]() Gallia Narbonensiksen provinssin alue vuonna 125. |
|
Valtio | Rooman valtakunta |
Prefektuuri | Gallia (300-luku–) |
Diokeesi |
Viennensis (n. 293–395) Septem Provinciae (n. 395– nimellä Narbonensis Prima) |
Nykyinen valtio/alue | Ranska (Languedoc, Rhône-joen alue, Var, Vaucluse ja Drôme) |
Perustettu | 22 eaa. |
Hallinto | |
– hallinnon tyyppi | senaatin provinssi |
– hallinnollinen keskus | Narbo |
Gallia Narbonensis (lat. Provincia Gallia Narbonensis), myöhemmin Narbonensis Prima (lat. Provincia Narbonensis Prima), oli Rooman valtakunnan provinssi, joka sijaitsi Galliassa ja käsitti alueen nykyisen Ranskan kaakkoisosassa.[1][2]
Maantiede[muokkaa | muokkaa wikitekstiä]
Gallia Narbonensiksen provinssi käsitti Gallian ja samalla nykyisen Ranskan kaakkoisosan Välimeren rannikolla. Siihen kuuluivat suunnilleen nykyiset Languedoc, Var, Vaucluse ja Drôme sekä Rhône-joen alue. Provinssin luoteispuolella sijaitsi Gallia Aquitanian provinssi, pohjoispuolella Gallia Lugdunensis, koillispuolella Gallia Belgica, itäpuolella Alpes Poeninae, Alpes Graiae, Alpes Cottiae ja Alpes Maritimae, ja eteläpuolella Hispania Tarraconensis.
Provinssin hallinnollinen keskus oli Narbo eli Narbo Martius (nyk. Narbonne).
Kaupunkeja[muokkaa | muokkaa wikitekstiä]
Gallia Narbonensiksen roomalaisaikaisia kaupunkeja olivat muun muassa:
- Alba Helviorum
- Antipolis
- Apta Julia
- Aquae Sextiae
- Arausio
- Arelate
- Athenopolis
- Augusta Tricastinorum
- Avennio
- Baeterrae
- Bergintrum
- Cabellio
- Carcaso
- Cularo
- Darantasia
- Dea Vocontiorum
- Elusio
- Forum Domitii
- Forum Julii
- Forum Voconii
- Genava
- Gergovia
- Glanum
- Lemincum
- Lucus Augusti
- Luteva eli Forum Neronis
- Massilia
- Narbo eli Narbo Martius
- Nemausus
- Olbia
- Reii Apollinares
- Ruscino
- Segustero
- Solonium
- Valentia
- Vappincum
- Vasio
- Vienna
Historia[muokkaa | muokkaa wikitekstiä]
Antiikin kreikkalaiset perustivat alueelle Massalian (lat. Massilia) kaupungin eli nykyisen Marseillen noin vuonna 600 eaa. Roomalaiset valtasivat alueen vuodesta 125 eaa. alkaen. Alueen aurinkoinen ilmasto, jossa kasvaa viiniä ja oliiveja, houkutti monia roomalaisia sinne.[3]
Roomalaisella kaudella myöhemmän Gallia Narbonensiksen alue oli alun perin osa Gallia Transalpinan provinssia. Gallia Narbonensiksen provinssi perustettiin ilmeisesti vuonna 22 eaa. Augustuksen ajan provinssien jaossa se luettiin senaatin provinsseihin.[4] Provinssi oli olemassa muun muassa keisari Trajanuksen kauden lopussa vuonna 117 Rooman ollessa laajimmillaan.[1]
Noin vuosina 293–395 provinssi kuului Viennensiksen diokeesiin. 300-luvulta lähtien se oli osa Gallian prefektuuria. Theodosius I:n aikaa seuranneen, vuonna 395 tapahtuneen Rooman valtakunnan jaon aikoihin provinssin nimeksi tuli Narbonensis Prima. Se kuului edelleen Gallian prefektuuriin ja nyt Septem Provinciaen diokeesiin.
Näin tärkeimmät provinsseissa tapahtuneet muutokset alueella olivat:
Lähteet[muokkaa | muokkaa wikitekstiä]
- ↑ a b Castrén, Paavo & Pietilä-Castrén, Leena: ”Provincia”, Antiikin käsikirja, s. 464–466. Helsinki: Otava, 2000. ISBN 951-1-12387-4.
- ↑ Peck, Harry Thurston: Harper's dictionary of classical literature and antiquities. Harper & brothers: New York, 1896. Teoksen verkkoversio. Teoksen verkkoversio (Perseus)
- ↑ Narbonensis Encyclopaedia Britannica. Viitattu 26.7.2018.
- ↑ Bunson, Matthew: Encyclopedia of the Roman Empire, s. 228. Infobase Publishing, 2014. ISBN 9781438110271. Teoksen verkkoversio (viitattu 26.7.2018).
Aiheesta muualla[muokkaa | muokkaa wikitekstiä]
Kuvia tai muita tiedostoja aiheesta Gallia Narbonensis Wikimedia Commonsissa
- Achaea
- Aegyptus Herculia
- Aegyptus Jovia
- Aemilia et Liguria
- Africa proconsularis
- Alpes Cottiae
- Alpes maritimae
- Alpes Poeninae et Graiae
- Apulia et Calabria
- Arabia
- Armenia minor
- Asia
- Baetica
- Belgica prima
- Belgica secunda
- Bithynia
- Britannia prima
- Britannia secunda
- Campania
- Cappadocia
- Caria
- Carthaginensis
- Cilicia
- Corsica
- Creta
- Cyprus
- Dacia mediterranea
- Dacia ripensis
- Dalmatia
- Dardania
- Diospontus
- Epirus nova
- Epirus vetus
- Europa
- Flaminia et Picenum
- Flavia Caesariensis
- Galatia
- Gallaecia
- Gallia Aquitania
- Gallia Narbonensis
- Gallia Viennensis
- Germania prima
- Germania secunda
- Haemimontus
- Hellespontus
- Insulae
- Insulae Baleares
- Isauria
- Libya inferior
- Libya superior
- Lucania et Bruttii
- Lugdunensis prima
- Lugdunensis secunda
- Lusitania
- Lycia et Pamphylia
- Lydia
- Macedonia
- Mauretania Caesariensis
- Mauretania Sitifensis
- Mauretania Tingitana
- Maxima Caesariensis
- Mesopotamia
- Moesia prima
- Moesia secunda
- Noricum mediterraneum
- Noricum ripense
- Numidia Cirtensis
- Numidia militiana
- Novempopulana
- Osroene
- Pannonia inferior
- Savia
- Pannonia superior
- Valeria
- Paphlagonia
- Phrygia prima
- Phrygia secunda
- Pisidia
- Pontus Polemoniacus
- Praevalitana
- Raetia prima
- Raetia secunda
- Rhodope
- Samnium
- Sardinia
- Scythia
- Sequana
- Sicilia
- Syria Coele
- Syria Palaestina
- Syria Phoenice
- Tarraconensis
- Thebais
- Thessalia
- Thracia
- Tripolitania
- Tuscia et Umbria
- Valeria Byzacena
- Venetia et Histria
- Achaea
- Aegyptus
- Aemilia
- Africa proconsularis
- Alpes Cottiae
- Alpes maritimae
- Alpes Poeninae et Graiae
- Apulia et Calabria
- Aquitanica prima
- Aquitanica secunda
- Arabia
- Arcadia
- Armenia prima
- Armenia secunda
- Asia
- Augustamnica
- Baetica
- Belgica prima
- Belgica secunda
- Bithynia
- Britannia prima
- Britannia secunda
- Byzacena
- Campania
- Cappadocia prima
- Cappadocia secunda
- Caria
- Carthaginensis
- Cilicia prima
- Cilicia secunda
- Corsica
- Creta
- Cyprus
- Dacia mediterranea
- Dacia ripensis
- Dalmatia
- Dardania
- Epirus nova
- Epirus vetus
- Euphratensis
- Europa
- Flaminia et Picenum annonarium
- Flavia Caesariensis
- Galatia
- Galatia salutaris
- Gallia Viennensis
- Haemimontus
- Helenopontus
- Hellespontus
- Honorias
- Insulae
- Gallaecia
- Germania prima
- Germania secunda
- Insulae Baleares
- Isauria
- Libya inferior
- Libya superior
- Liguria
- Lucania et Bruttii
- Lugdunensis prima
- Lugdunensis secunda
- Lugdunensis tertia
- Lusitania
- Lycaonia
- Lycia
- Lydia
- Macedonia prima
- Macedonia secunda
- Mauretania Caesariensis
- Mauretania Sitifensis
- Mauretania Tingitana
- Maxima Caesariensis
- Maxima Sequanorum
- Mesopotamia
- Moesia prima
- Moesia secunda
- Narbonensis prima
- Narbonensis secunda
- Noricum mediterraneum
- Noricum ripense
- Novempopulana
- Numidia
- Osroene
- Palaestina prima
- Palaestina secunda
- Palaestina salutaris
- Pamphylia
- Pannonia inferior
- Savia
- Pannonia superior
- Valeria
- Paphlagonia
- Phoenice prima
- Phoenice secunda
- Phrygia Pacatiana
- Phrygia salutaris
- Picenum suburbicarium
- Pisidia
- Pontus Polemoniacus
- Praevalitana
- Raetia prima
- Raetia secunda
- Rhodope
- Samnium
- Sardinia
- Scythia
- Senonia
- Sicilia
- Syria prima
- Syria secunda
- Tarraconensis
- Thebais
- Thessalia
- Thracia
- Tripolitania
- Tuscia et Umbria
- Valentia
- Valeria
- Venetia et Histria